Voor Sandra Djukanovic-Wolbers, leiderschapscoach voor leiders van bedrijven en teams, is het simpel. Als de psychologische basisbehoeften van werknemers niet zijn vervuld, leidt dat tot verzuim en verloop. Door middel van vitaal leiderschap kunnen bedrijven daar een enorme positieve invloed op uitoefenen, waardoor medewerkers zich beter voelen en ook meer geluk en psychologische veiligheid ervaren. 

Waar de Arbo vroeger vooral ging om het afstellen van je bureau of het dragen van goede veiligheidsschoenen, heeft de laatste jaren juist de mentale kant van verzuim steeds meer aandacht gekregen. ,,Uit onderzoek is gebleken dat de oorzaak van burn-outs voor 70 procent bij de organisatie waar mensen werken ligt, de overige 30 procent ligt bij het individu. Hoe eerlijk is het dan om bij uitval door overspannenheid of burn-out alleen te kijken naar en te werken aan het individu, wanneer juist de organisatie zoveel invloed heeft”, vertelt Sandra, die geregeld als ZZP-er interim-opdrachten vervult via Moedigh. ,,Het gaat er niet om dat we daar de schuld leggen, maar het is wel van belang te beseffen dat leiderschap zoveel invloed heeft.” 

Sociale wezens
Ook na jaren evolutie is de mens nog altijd een groepsdier. ,,We zijn sociale wezens”, legt Sandra uit. ,,Mensen willen graag bij een groep horen en ook voor die groep van waarde zijn.  Om voldoening uit je werk te halen, moet je het gevoel hebben dat je aan iets zinvols bijdraagt en dat je er ook voor wordt gewaardeerd. Als aan de drie basisbehoeften autonomie, binding en competentie wordt voldaan, leidt dat tot motivatie. En dat heb je nodig als individu en als leidinggevende is het fijn als je op die basisbehoeften kan inspelen. Dat is vitaal leiderschap. En dat heeft een positief effect op verzuim en verloop binnen een organisatie. Op dat gebied is nog ontzettend veel te winnen.”

Geld besparen
Vitaal leiderschap zorgt niet alleen voor blije medewerkers, maar bespaart een organisatie uiteindelijk ook veel geld. Sandra: ,,Een individuele medewerker begeleiden is mooi, maar kost een hoop geld. Als die medewerker terugkeert staat hij door de coaching vaak sterker in zijn schoenen, maar aan de organisatie is niets veranderd. Je ziet dan vaak dat mensen de keuze durven te maken om weg te gaan. En dat kun je je als organisatie in de huidige arbeidsmarkt haast niet veroorloven. Maar als je de leidinggevenden leert hoe ze de organisatie van binnenuit kunnen veranderen en daardoor het verzuim en verloop kan reduceren, scheelt dat een hoop geld. Daarnaast ben je ook veel mensgerichter en humaner bezig en daar kunnen we wel wat meer van gebruiken op deze wereld.”

Psychologische veiligheid
Bij binding en competentie is het vaak duidelijk wat ermee wordt bedoeld, maar volgens Sandra wordt autonomie vaak verkeerd geïnterpreteerd. ,,Autonomie betekent niet alleen maar regie nemen of aan de touwtjes trekken. Autonomie is ook durven uitspeken dat je het prima vindt om alleen taken uit te hoeven voeren. Dat je het fijn vindt om opdrachten te krijgen en daar oké mee bent. Mensen durven zich alleen echt uit te spreken als er psychologische veiligheid is. En die veiligheid bereik je door vitaal leiderschap.”

Motivatie, energie en veerkracht
Vitaal leiderschap wordt bij veel organisaties direct geassocieerd met programma’s voor bewegen en gezond eten. Sandra: ,,Dat zijn meer leefstijlprogramma’s met een gezondheidsinsteek, gericht op het individu. Maar dat is niet wat ervoor zorgt dat mensen niet verzuimen. Zeker niet bij psychisch verzuim. Volgens het TNO bestaat vitaliteit uit motivatie, energie en veerkracht. Daar zijn de vitaal leidischapsprogramma’s ook op gericht. Het kan elkaar dus wel aanvullen.”

Richting geven
Sandra biedt verschillende leiderschapsprogramma’s aan die er allemaal op gericht zijn om de basisbehoeften van werknemers te vervullen. ,,Vaak ontbreekt het bij een organisatie aan visie. En dat maakt teams stuurloos. Richting aangeven is juist erg belangrijk, zodat mensen weten waar ze het voor doen. Het gaat erom dat de leiding de invloed pakt en impact maakt. Dus dat ze laten zien ‘zo gaan wij hier met elkaar om’. Nul procent verzuim gaat natuurlijk nooit lukken en is ook helemaal niet het streven. Maar op dit moment is er ook veel onnodig verzuim en daar kan zeker wat aan gedaan worden.”